DILI, STLNEWS.co – Folin foos sae iha mundu global, tanba nee iha Timor-Leste governu presiza subsidiu, hodi reduz, maneira subsidiu depende desizaun governu.
Tuir Ekonomista João Gonsalves katak, problema foos impaktu presu mundu global, tanba India mak produtor boot, i esportador ba foos, daudaun nee sira taka esporta foos, hamosu kedas espekulasaun presu foos iha merkadu internasional.
Tanba nee, governu bele foti medidas atu minimiza impaktu negativu ba povu hanesan folin foos sae.
“Foos materia prima konsumu baziku povu, tenki rezolve, bele fo subsidiu, maneira depende desizaun, subsidiu ba povu, ka ba kompanhia importador ou intervensaun iha merkadu, dalan barak bele uza, importante diak ba povu”, katak Ekonomista João Gonsalves ba STL Sesta (18/08/2023) bainhira hasoru iha parlamentu.
Nia hatete, nia parte haree governu bolu ona kompanhia importa foos tur hamutuk hodi buka solusaun. Maibe governu mos tenki halo rekomendasaun ruma ba Konselhu Ministru hodi analiza diak, i haree karik too situasaun governu presiza intervensaun dalan diak liu subsidiu atu presu foos labele todan ba povu.
Tuir nia, karik presu makaas impaktu ba povu kiik, liu-liu ba sira neebe mak poder kompras frajil, ida nee presiza governu intervensaun duni.
Enkuantu, atu hasae produsaun rai laran presiza haree diak i lao tuir faze. Tanba tenki haree kondisaun ba populasaun halo toos ho natar, hanesan irigasaun, bee ba natar, asistensia teknika balu, tratoar, kombostivel, hodi sira bele fila toos ho natar gratuita.
Laos nee deit maibe bele fo mos fini, i kontaktu ho paseiru dezenvolvimentu balu atu halo asistensia ba fini gratuita, nunee insentiva produsaun rai laran.
“Tanba haree ba rai ita iha kondisaun hasae produsaun foos, tanba nee aproveita hasae podusaun, liu husi apoia povu agrikultor”, tenik nia.
Espera tempu badak governu sei hola medidas hasae produsaun iha rai laran, hodi ultrapara dependensia ba importasaun foos.
Nunee Xefi Bankada KHUNTO Olinda Guterres hatete, folin fios sae, tanba impaktu husi nasaun orijen neebe exporta foos. Maibe governu presiza fo subsidia ba povu, liu_liu povu kiik sira neebe kapasidade kompras frajil.
Hanesan reprezentante povu, husu governu nesessária duni apoia povu, atu dehan apoia nee ba povu neebe mak laiha kbiit, tanba ema neebe funsionariu, governantes, deputadu sira iha kbiit sosa, maibe koitadu ho povu kiik.
(gui)
