DILI, STLNEWS.co – Tempu ona Timor Leste (TL) iha nia osan rasik, maibe presiza tetu didak antes desidi moeda rasik.
Lia hirak nee hatoo husi Peskizador AJAR, Inocencio de Jesus Xavier ba STL, Tersa nee (19/09/2023) iha Farol.
Nia hatete, tama ASEAN, Timor Leste iha ona nia osan rasik, maibe presiza tetu halo didiak antes desidi.
“Presiza haree didiak mata uang Timor nia, ita tauk iha fali buat seluk ba ita. Ita haree hanesan iha Xina no Amerika, politika sira nia nee ita tenki haree didiak, tanba nee servisu diplomata sira nia atu menyakinkan ita nia nasaun, liu-liu Amerika neebe mak durante nee fasilita nia osan durante tinan 20 ita uza hodi halo buat hotu, tempu ona ita iha osan rasik, maibe ita tenki haree valor,” katak nia.
Inocencio afirma, tempu ona Timor Leste bele iha nia osan rasik, maibe presiza haree didiak ho valor nee, ezemplu ba iha Indonezia bele uza ka lae. Bele troka ho rupia ka lae, oinsa mak haree didiak ba ida nee, tanba nee mak tenki garante.
Nia hatutan, presiza halo kontaktu ba malu ho debate asuntu hotu, nunee bainhira Timor Leste tama ASEAN permanente, Timor Leste bele preparadu ona.
Nunee mos Diretor Ezekutivu Hak, Feliciano da Costa Aroujo hatete, depois refrendum TL utiliza osan lubuk boot iha Timor leste mak hanesan Euro, Dolar Australia, Dolar Amerika, no osan Indonezia Rupia nia ho dolar seluk.
“Ita haree took nasaun ida neebe mak besik indonezia ho Australia nee, nusa la uza dolar ida nee ita uza kedas dolar Amerika iha neeba neebe ita hanoin didiak, ita nia osan nee foin too US$ 2 deit, ita seidauk too US$ 5, US$ 20 no US$ 100, tanba nee mak presiza haree didiak bainhira ita produs osan ema haree ita nia rekursu nee, rekursu nee too iha neebe ita bele hamosu ita nia osan nee rasik, “ katak Diretor HAK.
Nia hatete, se TL uza osan pataka presiza haree Indonezia uza pataka ka lae, no Australia prontu simu osan nee ka lae. Se nasaun barak aseita ho ida nee nia mos fiar katak membru ASEAN sira hanesan Filipina utiliza peco, Tailandia uza seluk, no Timor Leste mos bele uza pataka, ida nee laiha problema.
Nunee mos Deputadu Antoninho Bianco hatete, Timor Leste (TL) bele iha nia moeda rasik, maibe presiza liu husi estudu ida, tanba nee mak oras nee daudaun Banku Nasional Komersiu Timor-Leste halo hela estudu, fiar katak iha futuru mai TL bele iha moeda rasik.
“Ita haree kriteria neebe mak ASEAN fo katak, nasaun neebe atu sai membru nee tenki iha nia moeda rasik, labele uza fali nasaun seluk nia moeda, tanba nee atu dehan deit katak, rekezitus hotu ita prienxe hotu ona, konaba iha moeda rasik nee, agora daudaun ita nia BCTL halo hela estudu ida, oinsa ita bele iha moeda rasik, maibe agora ita hahu lao daudaun ona, hahu husi sentavu, fiar katak aban bainrua ita bele iha osan tahan rasik,” dehan nia.
(eme)
