Governu Mantein Kandidatu Komisariu KAK

DILI, STLNEWS.co – Governu liu husi Primeiru Ministru (PM) Taur Matan Ruak kontinua mantein ho kandidatu ba Komisariu Komisaun Anti Korupsaun (KAK), tanba nee lei KAK la halo revogasaun ka alterasaun difisil atu hili.

Tuir Prezidente Komisaun A trata asuntu Konstituisaun no Justisa, Joaquim dos Santos katak, lei ba harii KAK hatete, komisariu mandatu hotu loron 30 molok termina mandatu governu ho PN tenki hili ona komisariu foun, se la hili mos bele rekondus komisariu ezistensia, maibe pratika 30 dias liu tiha PN la kosege hili komisariu foun.

Maske PN haruka karta ba komisariu husu aguenta fulan ida hodi hein prosesu hili komisariu foun, maibe fulan ida liu tiha seidauk, tanba la konsegue konserta ideia ba kandidatu.

Enkuantu, atu halo alterasaun ba lei KAK, grupu deputadu balu aprezenta ona, ida nee bele altera maibe tenki halo balansu kualidade valor orgauns konstitusionais sira, uluk lei nee propontente husi CNRT nian governasaun, sira aprova regras agora ho 49 deputadu ka ¾ , tanba nee atu hili deit komisariu ida susar loos, neebe presiza altera lei nee.

“Maibe governu liu husi PM mos la halo mudansa ba kandidatu, i kandidatu mos lakohi husu rezignasaun, tanba maioria politika sira la konkorda, i deputadu sira laiha kbiit atu aprezenta kandidatu tuir lei, tanba nee mak agora laiha komisariu foun”, katak Prezidente Komisaun A, Joaquim dos Santos ba jornalista iha PN, Tersa nee (02/05/2023).

Nia dehan, haree ba kestaun nee deputadu balu hatama projetu lei atu altera tiha lei KAK iha artigu 7 kona ba korum ¾ muda ba maioria absoluta ho 33 votus afavor, enkuantu iha artigu 11 koalia ba sesaun mandatu nee atu aumenta tan alina ida katak seidauk iha komisariu foun, komisariu aguenta too hetan komisariu foun.

Neebe iha nova proposta nee mos seidauk rezolve, tanba laiha korum atu desidi, neebe hein tok eleisaun hotu, altera lei nee ou mantein lei anterior.

Nia kestiona, efeitus husi deskonsertasaun iha PN fo prezuizu ba komisaun KAK, neebe mezmu komisariu KAK laiha, maibe administrasaun lao nafatin, so ke atu halo investigasaun mak labele tanba nee tenke ba fali iha ministeriu publiku.

Maibe haree ba juis konselheiru, PN hili ho maioria absoluta, oinsa komisariu KAK nee tenki ¾ ida nee tuir lei laiha balansu ekilibriu, tanba juis konselleiru aas liu komisariu KAK, tanba juis konselheiru 33 deit, maibe komisariu KAK tenki 49, neebe lei nee tenki revoga.

Nia hatete, se partidu ida iha futuru manan maioria absoluta, maibe mandatu tinan 5 deit, i imposivel nia atu halo tuir hakarak, tanba orgaun neebe importante atu halo tuir fali nia hakarak nee labele, neebe alterasaun nee laos problema politizasaun.
Tanba halo lei atu fasilita orgaun estadu, laos halo lei atu prezuiza fali instituisaun estadu nee pensamentu lanormal, nasaun tenki flexivel.

“Se mantein lei agora la revoga, difisil atu hili komisariu foun iha V lejislatura, maibe bankada governu balu mak la konkorda atu revoga ida nee difisil”, tenik Joaquim.

Tuir nia, atu hili komisariu KAK, CNRT neebe boikota neebe la prienxe korum funsionamentu no korum deliberativu, tanba tuir lei presiza deputadu 49 deputadus prezentes ka 3/4 , tanba nee ajenda dala 6 la konsege hili, neebe presiza halo revogasaun. Agora iha prosesu kampanha ida nee susar atu halo alterasaun, hein eleisaun hotu, karik iha mudansa ba kandidatu bele hili.

Nunee mos Segundu Visi PN, Luis Roberto katak, konaba Komisariu KAK nee sira husu para atu iha konsensus, tanba atu fortifika instituisaun hanesan nee presiza korum minumu 49.

Nia katak, resesu nee seidauk, maske PN kria projetu lei atu halo alterasaun ba lei KAK, iha artigu balu, maibe korum deliberasaun laiha, tanba nee la kosege.

Enkuantu, komunikasaun meza ho PN tuir loos devolve kandidatu nee ba governu hodi governu aprezenta kandidatu foun ka bele aumenta kandidatu, maibe governu lahatan ba kestaun nee, hodi mantein, ho kandidatu nee, neebe PN mos labele halo buat ida.

Haree ba kestaun nee husu bankada KHUNTO mos husu ba meza atu devolve fila kandidatu nee ba governu, maibe agora atu tama ona ba eleisaun neebe hein iha lejislatura tuir mai. Tanba atu altera lei agora susar, parese sei hein lejislatura foun mai tomada de pose hotu mak foin koalia ba programa neebe mak iha.

Entretantu Xefi Bankada CNRT Duarte Nunes hatete, konaba atu altera lei KAK nee, Bankada CNRT baibain koalia ona katak, sira mantein pozisaun atu la altera, tanba atu hili ema ida ba tuur iha instituisauun estadu nian i atu kombate korupsaun presiza konsensus.

Tuir nia, lei nee halo atu hili komisariu KAK presiza ¾ deputadus, tanba nee ezije konsensu bankada parlamentares, tanba nee ema nebe atu ba tuur iha neeba presiza ema imparsial, independente, la halis ba grupu balu ka partidu balu, tanba bainhira lei nee altera, ba oin ema sei bele politiza.

(gui)

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here