Horta: Semana Ida, TL Naran Morin Iha Nova Yorke

DILI, STLNEWS.co – Prezidente Republika Jose Ramos Horta hatete, durante semana ida partisipa iha Simeira Asembleia Nasaun Unidas halo Timor Leste nia naran morin iha Nova Yorke.

Prezidente Republika Jose Ramos Horta hatoo lia hirak nee ba jornalista sira iha Aeroporto Internasional Nicolao Lobato Komoro, Tersa (26/09/2023).

Nia hatete, durante semana ida iha Nova Yorke Asembleia Nasaun Unidas, maibe lao paralelu asembleia simeira ho sira seluk.

“Asembleia Jeral neebe tinan-tinan halo, depois simeira konaba dezenvolvimentu nia, no enkontru neebe organiza husi Organizasaun Mundial Saude G7+ ba grupu sira AOSIS, depois enkontru bilateral balun semana ida nia laran, delegasaun Timor Leste partisipa makaas, reuniaun balun ministeriu negosiu estranjeiru mak lidera, balun hau mak lidera, bele hatete semana ida nia laran iha Nova Yorke Timor nia naran, nia prezensa nia bandeira makaas los,” katak nia.

PR hatete, ninia partisipasaun iha Nova Yorke ho mos grupu seluk bilionario boot Amerikanu nia oan Alex Sorus nia mak agora kaer fundasaun tinan 90 resin ona.

Xefi Estadu hatutan, nia mos halo enkontru ho Eis Primeiru Ministru Inglatera husi enkontru nee sei destaka nia elementu ida rua ka tolu mai prezidensia para ajuda moderniza instituisaun fornesementu no funsionamentu Prezidensia, no ajuda mos prezidente hodi hanoin ba diplomasia estratejia neebe prezidensial bele esplora bele halo planu iha internasional.

Aleinde nee, Prezidente Timor-Leste Partisipa iha Simeira Líder Aliansa Estadu Kiik Insular (AOSIS). Simeira nee halao hamutuk ho Sesaun 78 Assembleia Jeral Nasoins Unidas (UNGA), neebe halao husi 17 too 24 Setembru. Aliansa Estadu kiik Insular (AOSIS) mak organizasaun intergovernamental neebe forma iha 1990. Reprezenta estadu kiik insular no nasaun kosteiru neebe kiik liu no vulneravel ba mudansa klimatika no nia impaktu ba oseanu. Maske kontribui menus husi 1% ba emisaun gas estufa neebe afeita global, estadu sira nee mak afetadu liu husi mudansa klimatika.

Horta dehan, AOSIS importante tebes iha formasaun polítika klimatika internasional, inklui rezultadu COP23 no Akordu Paris. Prioridade prinsipal mak atu asegura katak dalan emisaun global alinha ho reduksaun temperatura too menus husi 1.5oC. AOSIS mos foka ba dezenvolvimentu sustentavel no konservasaun oseanu, rekonhese signifikadu area sira nee ba Estadu Kiik Insular neebe Dezenvolve (SIDS).

AOSIS sei kontinua buka kooperasaun internasional no parseiru atu mantein nia kapasidade no harii kapasidade foun atu hadia dezafiu foun iha area xave sira nee. Aliansa kompromete atu ajuda SIDS no estadu vulneravel seluk hodi hasae sira nia liafuan no halo impaktu ambiental, sosio-ekonomiku, no geopolítiku neebe kleur liu.

Aleinde nee, Prezidente halo Enkontru Nivel Aas G7+ Nova Yorke, partisipa sorumutu neebe halao iha Sala konferensia 7 iha sede ONU nian iha Nova Yorke, Estadus Unidus, iha Sesaun 78 Asembleia Jeral Nasoins Unidas nian (UNGA). G7+ nudar organizasaun intergovernamental ida-neebe kompostu husi nasaun sira neebe afetadu husi konflitu neebe iha vizaun ida konaba pas, estabilidade no dezenvolvimentu. Organizasaun nee fornese plataforma ida ba nasaun sira-nee atu koalia koletivamente konaba nesesidade ba dialogu nasional no rekonsiliasaun hodi rezolve konflitu.

Objetivu Jeral husi g7+ mak atu ajuda hapara konflitu no promove pas no estabilidade iha estadu membru sira. Estadu-membru sira-nee inklui Afeganistaun, Burundi, Republika AfrikA Sentral, Chad, Comoros, Cote de Ivoire, Republika Demokratika Kongo, Guine, Guine-Bissau, Haiti, Liberia, Papua Nova Gine, Sao Tome no Prinsipe, Sierra Leone, Somalia, Illa Solomon, Sudan Súl, Timor-Leste, Togo, no Iemenita.

Prezidente Republika halao sorumutu ho Sekretariu-Jeral ONU António Guterres, Sekretariadu Nasoins Unidas nian iha Nova Yorke, Estadus Unidus Amerika. Sorumutu nee halao maizumenus oras ida no kobre topiku oioin, inklui situasaun iha Timor Leste, papel ONU nian iha nasaun nee no paizajen polítika global. Prezidente Ramos-Horta hatoo nia apresiasaun ba apoiu ONU nian ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian no hatoo fali nia kompromisu atu servisu hamutuk ho ONU hodi promove pas no estabilidade iha nasaun nee.

Iha biban nee, Sekretariu-Jeral António Guterres kongratula Prezidente Ramos-Horta ba nia eleisaun no hatoo nia konfiansa ba futuru Timor Leste nian.

Nia mos reforsa kompromisu ONU nian atu apoia dezenvolvimentu TL nian no servisu hamutuk ho nasaun nee hodi responde ba dezafiu sira nee.

(eme)

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here