Komitmentu Malazia Forte, Lori TL Sai Membru ASEAN

DILI, STLNEWS.co Komitmentu Governu Malazia kontinua forte tebes, atu lori lalais Nasaun Timor Leste (TL) sai membru Association of Southeast Asian Nation (ASEAN), daudaun nee Malazia servisu makaas hodi kapasita Timor oan sira iha setor oin-oin iha Malazia, nunee sira fila mai Timor bele aplika iha instituisaun neebe sira servisu iha area capacity building.

“Ami husi Governu Malazia, iha komitmentu neebe forte tebes atu lori TL sai membru ASEAN, tanba nee oras nee dadaun serbisu makaas hodi hasae capacity Building ba Timor oan sira iha setores oi-oin, atu nunee Governu TL lalais adere ona ba membru ASEAN hodi nunee prosesa lalais ninia dezenvolvimentu ba futuru,” dehan Embaixador Malazia ba Timor Leste, Amarjit Sarjit Singh ba jornalista sira iha Timor Lodge Comoro Dili, hafoin halao dialogu ho Alumni ba programa Malaysian Technical Cooperation Programmer (MTCP) Kuarta (05/07/2023).

Nia haktuir tan katak, ohin halo dialogu ho alumni MTCP nian iha Timor Lodge Comoro, hanesan objetivu ida husi inisiativa governu Malazia nian atu lalais liu lori TL sai membru ASEAN. Durante nee Governu Malazia iha TL, kontinua hasae capacity Building ba Timor oan sira hotu neebe mai husi ministeriu oi-oin inklui Ajensia sira iha nasaun ida nee, oinsa kapasita iha area rekursu umanu, nunee suporta inisiativa TL sai membru ASEAN, nunee prepara Timor oan sira bele kompete iha merkadu serbisu nian iha setores hotu-hotu.

“Ami nia programa MTCP nee, kapasita ona Timor oan sira kuaze 613 pesoas hodi hasae sira nia kapasidade no kunhesimentu iha setores oi-oin, liu-liu funsionariu publiku sira ho ajensia sira iha nasaun TL. Ohin ami halao dialogu, atu rona ami nia alumni MTCP husi TL sira nia hanoin, ba programa MTCP nee, sira aprezenta kunhesimentu saida maka durante nee sira hetan iha Malazia no oinsa ninia kontinuasaun ba programa nee iha instituisaun neebe nia serbisu ba nee, kontinua fahe siensia neebe nia hetan iha neeba iha area capacity building Timor oan sira nian ka oinsa. Programa sira nee nia objetivu maka hodi prepara TL sai membru ASEAN,” dehan nia.

Nia haktuir tan katak, husi programa sira nee, Malazia hakarak TL bele iha mudansa nomos iha produtividade iha setores oi-oin, atu nunee bele produs ema peritus foun iha futuru, bain hira TL sai ona membru ASEAN, serbisu ho profesionalizmu.

“Ita governu Malazia la kohi atu TL, hein demais hodi estuda sai membru ASEAN, sei TL hakarak sai lalais hanesan membru ASEAN, ida nee diak liu tan, labele haree husi problema oi-oin neebe nia hasoru, tenke hateke ba oin nafatin, atu lori naroman ba povu no nasaun TL ba futuru,” dehan nia.

Nia dehan, atu dezenvolve lalais nasaun TL ba futuru maka nee, presiza hadia lalais hardware ho software.

“Hau haree nasaun TL ninia dezenvolvimentu lao lalais liu maka, presiza haree progresu dezenvolvimentu neebe nasaun vizinhu sira moris abansadu ona. Hau haree husi hardware, TL presiza dudu lalais dezenvolvimentu setor infraestrutura, kompostu husi Aeroportu no Hotelaria, nunee mos haree software presiza hasae capacity building Timor oan sira. Tanba nee, MTCP hanesan alternativu diak ida neebe maka oras nee ami husi Governu Malazia aplika software iha TL maka, kontinua serbisu makaas, lori Timor oan sira ba estuda iha Malazia neeba, nunee sira fila mai TL, bele aplika siensia inovativu saida maka sira aprende iha neeba, hodi hadaet ba maluk Timor oan sira seluk, nunee dudu dezenvolve TL lalais liu no adapta sistema neebe oras nee dadaun membru ASEAN halao iha area dezenvolvimentu,” dehan nia.

Nia akresenta, Capacity building neebe maka oras nee dadaun governu Malazia aplika ba Fungsionariu publiku sira iha TL, lori maluk Timor oan sira hasae sira nia abilidade iha setor peskas, agrikultura, Saude, Ekonomia, petrolifeiru no setor sira seluk tan, atu nunee prepara sira hasoru dezenvolvimentu boot neebe iha ona odamatan oin TL nian, sai membru ASEAN.

“Hau husu ba funsionariu publiku no ajensia sira husi TL neebe maka hetan ona oportunidade ba hasai kursu ka estuda iha Malazia, atu kontinua aplika siensia no esperensia inovativu saida maka hetan ona durante nee iha Malazia ba maluk Timor oan sira, atu nunee lalais dudu dezenvolvimentu nasaun TL ba futuru, liu-liu sai membru ASEAN labele sai bainaka ba imi nia rain rasik,” dehan nia.

Iha oportunidade hanesan, General Manager Hotel no Restaurante Timor Lodge, idris Mohamed sublina liu tan katak, TL presiza harii infraestrutura barak iha area Hotelaria nian husi setor privadu sira, atu nunee responde merkadu turizmu iha nasaun ida nee, liu-liu TL sai membru ASEAN.

“Hau hanoin, TL presiza dudu lalais setor infraestrutura hanesan Hotelaria tanba iha nasaun nee, haree ba beleza natureza iha nasaun ida nee, furak tebes tanba nee bain hira TL adere ona ba merkadu ASEAN, infraestrutura sira nee preparadu tiha ona, atu simu visitor sira husi nasaun Rejional ASEAN, tanba iha nee ita haree husi setor cultura, furak teb-tebes, entaun sei atrai ema barak mai hodi haree, importante kria kondisaun iha setor infraestrura,” dehan nia.

Iha oportunidade hanesan, Rogerio Rangel nudar Direor Nasional ba ciencia Exata no Ciensia Naturais Institutu Ciencia Nasional no Teknolojia agradese ba governu Malazia, liu husi sira nia Embaixada iha TL neebe kada tinan konvida Timor oan sira atu ba aprende siensia oi-oin neebe utiliza teknolojia oi-ion nomos aprende inovasaun oi-oin iha ema nia rain.

“Ita agradese ba inisiativa sira nee, hau hanesan alumni husi MTCP, hetan konvite husi Embaixador Malazia iha TL, iha tinan 2014 ba tuir formasaun kona ba pos graduasaun Diploma iha institute for Medical iha Malazia, durante fulan 6. Formasaun ida nee hau bele hatete, mais kunhesidu iha Southeast Asian, ka azia sudestiku sira, kada tinan-tinan sira promove graduadu hirak neebe kualifikadu, liu-liu iha area peskiza ninian,” dehan nia.

(jos)

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here