Partisipa Simeira ASEAN Jakarta, Xanana Aprende

DILI, STLNEWS.co – Primeriu Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmao afirma, bainhira ba partisipa iha Simeira ASEAN iha Jakarta, Indonezia, nia parte bele aprende oinsa sai membru ASEAN, buka hanoin hanesan, kompromisu no vizaun neebé hanesan.

Primeriu Ministru Kay Rala Xanana Gusmao dehan, hahu husi dia 4 too dia 7 ba partisipa iha enkontru organizadu husi ASEAN. Iha dia 4 hahu halo enkontru konaba investimentu ASEAN, no lokraik ba hasoru Prezidente Jokowi, maibe laos bilateral, mais konaba nia simu delegadus hotu neebe nia konvida ba iha neeba.

“Nunee dia 5 hahu ASEAN Simeira, tanba kleur ona hau buka hela hanoin TL atu tama membru ASEAN, entaun hau tenki dehan iha enkontru sira nee hau aprende oinsa mak membru ASEAN buka hanoin hanesan no kompromisiu no vijaun hanesan. No sira nia kbiit nee koalia husi ekonomia too iha areas oin-oin, estabilidade no kona ba problema hahan, neebe agora daudaun afeta ona mundu no konaba relasaun iha rejiaun laran no iha mundu,” dehan PM iha Areoportu Nicolau Lobato Komoro, Sabadu (09/09/2023).

Xanana afirma, neebe pesoal bele dehan admira, rai sira neebe baibain TL bolu doadores, iha neeba sira bolu parseirus ba tur iha neeba hotu-hotu koalia, bele dehan liberdade atu temi problema neebe mosu ona iha rejiaun ou afeta relasaun entre duadores sira nee no parseirus sira ou afeta mos relasaun ho rai ruma husi ASEAN.

“Hau la ba beibeik, maibe hau ba dala ruma Asemblea Jeral hau bele dehan, iha asemblea jeral diskusaun barak la haree malu. Maibe iha ASEAN ninian rai ka nasaun sira neebe iha problema tur iha neeba koalia ba malu ho respeitu, mais koalia la taka no la subar, ida nee mak hau aprende tebes husi ASEAN,” haktuir nia.

Xanana sublina, pesoalmente mos tau matan hela ba iha G7+ mais bele halo komparasaun boot tebes ida husi relasaun iha Africa neeba entre paizes entre organizasoens iha rejiaun Afreica nian hanesan, Africa Norte Africa Sentral, Afrika Osidental no Africa sul neeba haree katak, ASEAN bainhira nia hakbiit aan hadia tan bele sai exemplu boot ba nasaun seluk iha mundu.

“Hau senti kontenti maski kolen oituan, mais ba hau bele aprende liu iha saida mak ita bele kontribui liu ba ASEAN, no iha siada mak ASEAN bele kontribui mai ita, no atu dehan prosesu TL atu tama ba membru ASEAN lao lalais tebes,” dehan nia.

Situasaun ASEAN nian neebe husi Mianmar sira duni sai tiha diplomata Timor oan iha neeba, neebe sai hanesan tensaun oituan.

“Ba too iha neeba hanoin katak husi membru ASEAN ninian dala ruma hanesan bele bolu atensaun mai hau katak, o keta koalia hanesan nunee karik, mais lae, i laos fo apoiu ba hau nia liafuan sira, mais hotu-hotu temi Mianmar ho hanoin katak, tenki duni muda,” tenik Xanana.

Husi rai seluk husi ONU, Amerika, Japaun no nasaun seluk mos ba iha neeba tuir enkontru seluk, sira temi 5 pontus de konsensu entre membru ASEAN, kona ba Mianmar bainhira iha golpe estadu iha neeba, neebe hotu hotu husu oinsa atu para tiha situasaun problematika iha Mianmar.

Primeriu Ministru Kay Rala Xanana Gusmao ho delegasaun, ohin fila hikas mai TL, hafoin remata partisipa Simeria ASEAN iha Jakarta Indonezia. Mai ho aviaun Citilink too iha Aeroportu Nicolau Lobato, oras tuku 12:20 meudia. No simu husi membru IX Governu sira.

(ekipa STL)

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here