DILI, STLNEWS.co – IX Governu hatun taxa ba sigaru, nee la signifika katak fo dalan ba ema hodi konsumu tabaku barak, maibe tuir konsiĆ©nsia ema idak-idak nian.
“Hatun taxa ba tabaku nee la signifika atu fo dalan ema fumador barak liu, tanba folin baratu nee laiha, maibe fila ba ita hotu-hotu nia konsiĆ©nsia para ita difini rasik saida mak diak ba ita,” lia hirak nee hatoo husi Visi Ministru Saude ba Fortalesementu Instituisional Saude, Jose dos Reis Magno ba jornalista sira, bainhira partisipa iha lansamentu peskiza ba moras lahadaet iha Comoro, Sesta (13/10/2023).
Nia afirma, kuandu fuma sigaru nee la rezulta buat neebe mak diak, fator risku boot ida mak halo ema barak sofre kankru pulmonar, kazu ida nee mak barak liu iha mundu tomak, inklui mos iha Timor.
“Neebe fila-fali ba ita oinsa atu haree, kuandu ita la presiza fuma entaun lalika fuma, tanba saida mak tenki ba fuma, tanba sigaru nee iha ninia subtansia nee iha nikotina, iha nikotina nee mak halo ita moras,” dehan nia.
Nia hatutan, neebe diak liu prevene aan husi fuma sigaru para bele hadook aan husi moras sira, neebe mak fasil atu prevene.
Iha fatin hanesan, Reprezentante Organizasaun Mundial Saude iha Timor Leste, Arvind Mathur informa, koalia kona ba taxa tabaku nee iha dezafiu boot.
“Koalia konaba taxa tabaku nee iha dezafiu boot ida neebe mak ita hasoru, normalmente governu idak-idak, politiku ba asuntu sira hanesan nee, maibe taxa nee laos tun liu, maibe tun metade deit husi uluk, kompara ho tinan uluk nee kiik liu nee iha US$ 19,00 our kilo, maibe agora ba US$ 50,00, maibe servisu husi parte hotu-hotu nian,” tenik nia.
Nia afirma, neebe atu halo advokasia no kontinua hasae taxa sigaru nee rasik iha ita nia nasaun, ho kolaborasaun hamutuk hodi nafatin hasae taxa.
Nia dehan, laos servisu kona ba taxa deit, maibe iha parte seluk mos, servisu neebe mak iha nee apoiu ba governu liu husi Ministeriu Saude oinsa atu tulun ba maluk sira neebe mak fumador atu para.
(nat)