DILI, STLNEWS.co – Sekertariu Estadu Protesaun Sivil (SEPS) parseirus BMKG no UNESCO realiza workshop hodi fahe hanoin responde ba asaun Tsunami, neebe karik akontese iha futuru mai iha Timor Leste.
“Fiar katak workshop durante loron rua nee ita hotu hela ho informasaun neebe diak, husi ita nia meritu sira hanesan BMKG no UNESCO nomos parseirus sira, ita bele hela informasan neebe diak, atu bele fo resposta liu husi asaun sira no preparasaun nian hodi haree ba tsunami nian neebe karik akontese futuru mai,” hatete Komandante Operasaun Nasional APC, Sup. Asistente PNTL Nuno Romualdo Gomes ba jornalista sira iha salaun APC Kaikoli, Dili, Segunda (31/07/2023).
Nia dehan, objetivu konsultasaun nee atu rekolha informasaun relasaun ba istoria akontese tsunami iha kampun Marnir. BMKG no UNESCO, sei prezerva data sira nee, tanba data sira nee sai hanesan data istoriku ba sunami neebe akontese iha Timor-Leste.
Fiar katak ekipa BMKG no UNESCO sei produs informasaun tau iha dokumentus ruma, ou bele sai iha livru ruma, no sei sai hanesan referensia ba Autoridade Protesaun Civil, uza hodi halo sensibilizasan no sai hanesan materia ba estudante sira, no ba komunidade sira.
Nia informa, liu husi formsaun sira nee, bele sai referesnia ba planu asaun preventiva APC neebe mak identifika ba risku dezastre parte tsunami nian. Husi data neebe iha bele refosa liu kapasidade ba APC, nunee mos ekipa BMKG no UNESCO hodi harii komunidade rezilenti.
Iha fatin hanesan, Koordenador Of Earthquake and Tsunami Mitigation of BMKG, Suci Dewi Anugrah deklara, iha informasan katak iha 1995 uluk akontese tsunami iha Timor-Leste, tanba nee servisu hamutuk hodi halao workshop atu foti data sira hodi bele hatene katak sunami uluk akontese iha TL.
“Ita hamutuk UNESCO atu hatene istoria uluk Timor-Leste mos akontese ona sunami, iha tinan 1995, ladun makas, maibe ninia rejultadu iha tanba ema nain 9 mak lakon vida, iha tempu neeba, tanba nia naruk too 4 meter,ida nee ita senti senami neebe lokal,” nia deklara.
Nia koalia, ida nee hanesan tsumani lokal, maibe ba oin Timor tenke prepara, atu nunee karik tempu seluk sunami mai, governu bele iha planu neebe diak, atu perepara ona antese sunami akontese no komunidade mos la paniku ona.
Nunee mos Ardito M.Kodijat nudar Koordenador husi UNESCO Indonesia deklara, UNESCO-IOC Programa rekonesimentu Tsunami Prontu (TRRP) mak programa rekonesimentu bazeia ba komunidade internasional ida neebe ho objetivu atu harii komunidade sira neebe reziliente liu husi estratejia sensibilizasaun no preparasaun, neebe sei proteje moris, vida moris no propriedade husi Tsunami.
“Hau atu dehan deit, programa nee sai nudar xave ida hodi alkansa objetivu Oseanu Seguru husi Dekade Nasoins Unidas nian Siensia Oseanu ba Dezenvolvimentu Sustentavel, iha nee ita apoiu husi Programa Tsunami Dekade ONU nian, Programa Tsunami Prontu hakarak asegura katak 100%,” nia deklara.
(jen)