DILI–Timor Leste hamutuk ho nasaun g7+ neebe lidera husi Pesoa Eminente Kay Rala Xanana Gusmao ho Sierra Leone, tinan oin estabelese estatuta observador permanente hodi hetan asembleia g7+ iha Nasoins Unidus (ONU).
Kestaun nee Sekretariu Jeral g7+, Helder da Costa hatoo liu husi ninia deskursu iha serimonia natal hamutuk entre g7+ ho ninia parseiru sira husi Sentru Nasional Chega no Banku Mandiri, iha Salaun Delta Nova, Dili, Sesta (13/12/2019).
Ohin kalan hau bele hateten ba ita boot sira katak post de semana, iha asemblea jeral Nasoins Unidas, iha dia 11 de Janeiru tuku 3:00 lokraik, ita iha nee tuku 5: dader san Madrugada, Asembleia Jeral Nasoins Unidas sei halo deliverasaun, liu-liu atu deskute kona ba vizaun g7+ ninian, neebe bazeia ba pedidu g7+ hodi hetan estatuta observador permanente iha Nasoins Unidas, dehan nia.
Maski nunee nia dehan, dezafius barak atravesa iha tinan 2019, maibe susesu barak mak konsege alkansa iha tinan 2019, liu-liu ba familia boot g7+ ho husi Maun Boot Xanana Gusmao neebe partilla ninia tempu, ninia esforsu no ninia sakrifisiu bele projeta, Timor Leste (TL) ba mundu.
Nia haktuir tan katak, ida nee pasu istoriku ida neebe g7+ alkansa durante prekursu g7+ iha tinan 10 liu ba.
“Ita funda g7+ iha Dili, Timor Leste iha fulan Abril 2010, depois kuaze tinan 10 ita konsege hetan estatuta permanente ida nee.” Nia hatete.
Helder haktuir tan katak, sira ho ekipa tomak iha nee, sente ondradu teb-tebes katak ho lideransa maun Boot Kay Rala Xanana Gusmao ninian, ho Sierra Leone ninia lideransa, konsege hatama rezolusaun ida nee.
Hamutuk 10 proposal, husi pais barak, maibe ita nian maka konsege liu no proposal hamutuk 9, sira prefere ba tinan seluk tuir mai. Ami orguillu tanba TL maske kiik oan, maibe TL hetan suporta barak husi paizes g7+,”tenik Helder.
Nia hatete pasu importante ida mak nee, atu estabelese ona parlamentu g7+ Asembleia, ida nee signifika TL ninia inisiativa ho Sierra Leone ninian, iha fulan Abril tinan oin mai, sei estabelese parlamentu asembleia iha Zenewa iha tinan 2020.
Hau lori ekipa g7+ nia naran, hamutuk ho ami nia parseru Centru Nasional Chega (CNC) ho Banku Mandiri, hatoo ba ita boot sira, Boasfesta do Santo Natal e prosperu Ano Novu 2020, nunee ita bele hakat ho hakmatek,” tenik nia.
Iha biban nee, Diretor Centru Nasional Chega, Hugo Fernandes iha ninia diskursu dehan, ondra ida tanba hetan konvite husi g7+ atu halo Festa Natal hamutuk ba tinan ida nee.
Nia dehan, festa natal hamutuk ida nee hatudu jestu parseria ida neebe diak tebes. Iha tinan 2019, Centru Nasional Chega (CNC) ofisialmente halo parseria ho g7+, asina nota de Intendimentu ida iha Lisboa Portugal, neebe sai sasin husi Prezidente g7+, Kay Rala Xanana Gusmao nudar Pesoa Eminenti g7+ nian.
Parseria g7+ ho CNC estabelese, atu oinsa kria Dame, Paz nomos oinsa atu lori esperensia Timor nian, sai husi krizi tama iha krizi maibe konsege presistensia lideransa hanesan Prezidente Kay Rala Xanana Gusmao ninian, Timor marka duni ninia istoria iha mundu.
Parseria ida nee fo biban boot ba CNC, atu lori vizaun, vizionariu paizes sira nee ninian, katak hafoin konflitu, presiza aprende. Aprende husi konflitu sira no lisaun boot ida maka atu garante katak, konflitu sira nee sei la akontese tan. Tanba ida nee maka ksolok tebes, CNC simu konvite husi g7+ para halo parseria.
Hau hakarak hatoo ba Pesoa Eminenti, Kay Rala Xanana Gusmao katak foin ohin g7+ husik hela delegasaun ida husi ita nia belun sira husi Bansamoro, rejiaun Autonomia ida iha Filipina, mai aprende esperensia Timor nian durante loron 4 iha Dili, sira hasoru Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, Ministru sira balu inklui fundador Partidu Politiku sira balun, sira hakarak aprende esperensia Timor ninian, Tenik nia.
Serimonia Natal hamutuk nee organiza husi g7+ parseria CNC no Banku Mandiri, hetan partisipasaun husi membru Governu sira mak hanesan Ministru Justisa, Manuel Carceres da Costa, Sekretariu Jeral AMP, Francisco Kalbuadi Lay, Observador Ekonomia Timor Leste Joao Mariano Saldanha, Parseria Dezenvolvimentu sira.
Natal hamutuk nee, g7+ ho nia parseiru sira fahe prezenti natal nudar solidariedade iha kmanek natal ba labarik orfonatu sira husi kongregasaun Alma. Iha biban nee, CNC tara tais no entrega Manu Makikit nudar Simbolu atu Pesoa Eminenti, Kay Rala Xanana Gusmao kontinua kaer Rai Timor. Iha natal hamutuk nee hetan animasaun husi Dansa Cultura Grupo dansa Manatuto hamutuk ho banda muzika Anito Matos. Festa natal nee remata ho han kalan hamutuk, dansa no fahe malu. Mikael Mali Mau/Joseph Koa